Inleiding mozaïeken

Door wie, waar en wanneer zijn de mozaïeken gemaakt en geplaatst?

SONY DSCEen deel van het antwoord op deze vraag is te lezen in de ronding van de nis om het Jozef-altaar, want hier heeft Antoon Molkenboer in het mozaïek een verklarende tekst aangebracht. Vrij vertaald betekent het: MOLKENBOER – HEEFT HET BEDACHT EN GESCHILDERD – MAUMÉJEAN – HEEFT HET MOZAïEK GEMAAKT – VAN 1926 TOT 1929.

 

Nadat Antoon Molkenboer de ontwerpschetsen, de werktekeningen en de kartons op ware grootte had getekend, waarbij hij ook de kleuren en de steenzetting had bepaald, is de uitvoering van al het werk opgedragen aan de Ateliers Mauméjean Frères te Parijs. Deze glas- en mozaïekwerkplaats stond internationaal hoog aangeschreven en had net op de Wereldtentoonstelling van 1925 te Parijs (Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes) voor zijn superieure werk de hoogste onderscheiding ontvangen. Het was ook de aanleiding om dit atelier van Mauméjean de totale opdracht te geven. Echter pas nadat dit atelier eerst enkele proefstukken gemaakt had en Antoon Molkenboer ook zelf naar het Parijse atelier was geweest om de juiste soort, kleur en kwaliteit email-mozaïeksteentjes uit te zoeken.

Drie jaar lang werkte Antoon Molkenboer samen met de twaalf Italiaanse mozaïsten van dit atelier. Van drie van hen zijn zelfs de namen bekend, namelijk Manlio Ancilotto uit Venetië, Angelo Moro uit Tauriano en Silvio Candon uit Valeriano. De in het Parijse atelier afgewerkte fragmenten van de mozaïeken van de Abt kerk werden steeds naar Scheveningen vervoerd, waarna de meegekomen Italiaanse mozaïsten onder toezicht van Antoon Molkenboer alles in de natte mortel van de wandvlakken bevestigden. Het grote gedenkmozaïek bestond alleen al uit 810 fragmenten en door de moeilijkheid van de rondingen van de apsis bleek de afmeting niet te kloppen, waarna Antoon Molkenboer om het geheel passend te maken rondom een extra rand moest aanbrengen.

Bij de inwijding van de kerk, op 29 september 1927 waren nog niet alle mozaïeken aangebracht en men had in totaal vijf jaar nodig om het gehele project af te krijgen. In september 1927 was pas alleen het grote gedenkmozaïek geplaatst, in mei 1928 werden de eerste vier kruiswegstaties en het mozaïek van de Maria-apsis geplaatst, in mei 1929 volgde het mozaïek van de nis om het Jozefaltaar, het engelenmozaïek en weer twee kruiswegstaties, waarna in september 1929 de overige acht kruiswegstaties geplaatst werden.

Tot slot schreef Antoon Molkenboer in zijn toelichting uit oktober 1929: “Mocht in latere jaren nog uitbreiding gegeven worden aan de mozaïek-bekleeding dezer kerk, zoo zij hier vastgelegd als de meening van de architect en schilder, dat het eerst noodig zou zijn de 3 thans apart staande stukken: gedenk-mozaïek en de 2 kapellen, aan elkaar te verbinden door de thans getinte banden ook in mozaïek te zetten”.

In maart 1930 kreeg Antoon Molkenboer de opdracht om deze verbindende mozaïekbanden aan te brengen, waarin hij tevens drie wapenmozaïeken ontwierp van de bisschoppen en de paus die gedurende de bouwperiode en decoratieperiode van deze kerk in functie waren. Eind 1931 waren alle mozaïeken geplaatst en was het mozaïekproject afgerond.